Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, uzun yıllar boyunca sadece çocukluk ve ergenlik döneminde görülen bir bozukluk olarak kabul edildi. Ancak son yıllarda hem bilimsel araştırmalar hem vaka analizleri bu durumun yetişkinlerde de sıklıkla görüldüğünü gösteriyor. Siz de erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğuna ilişkin daha ayrıntılı bilgi edinmek isterseniz, bu yazımızı inceleyebilirsiniz.
1. Yetişkinlerde DEHB Nedir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB); ev, okul ve iş gibi hayatınızın pek çok farklı alanında işlevselliği etkileyen, karmaşık bir nöropsikiyatrik bozukluk olarak tanımlanır. Dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellikle karakterize edilen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu; günlük yaşamda gözle görülür zorluklara neden olabilir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, bir nöroçeşitliliktir. Yani beynin farklı bir şekilde çalıştığı bir durumdur.
Baskın olan semptomlara göre Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun 3 alt tipi bulunuyor:
Dikkat Eksikliği Bozukluğu
Hiperaktivite ve Dürtüsellik
Bileşik Tip (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite)
Düşünülenin aksine DEHB yetişkinlerde de ortaya çıkabilen bir nöroçeşitliliktir. Hatta özellikle kadınlarda tanısının konulması daha çok gecikir, yetişkinliğe kadar kendini göstermeyebilir.
2. Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Neden Olur?
Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun nedenlerine ilişkin pek çok bilimsel araştırma yürütülse de mevcut veriler ile bu soruya ilişkin kesin ve kapsamlı yanıt verilmesi henüz mümkün görünmüyor. Ancak bazı uzmanlar bu bozukluğun potansiyel nedenlerini şöyle ifade ediyorlar:
- Genetik yatkınlık
- Hamilelik sürecinde sigara ve alkol kullanımı
- Erken doğum
- Düşük doğum ağırlığı
- Beyin hasarları
- Çevresel faktörler
3. Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan yetişkinlerin bir kısmı, yaşamın erken dönemlerinde gözden kaçan, ayrıntılı semptomlar sergilemiş olabilir. Bu durum da tanının gecikmesine ve yaşamın ilerleyen dönemlerinde konmasına yol açabilir. Bununla birlikte eğer Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ilk olarak yetişkinlikte teşhis edilirse semptomlar genellikle çocukluk dönemine kadar izlenebilir.
Çocuklarda ve yetişkinlerde semptomları değişiklik gösteren Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun bazı durumlarda fark edilmesi oldukça zordur. Dikkat eksikliği belirtileri yetişkinlerde daha fazla göze çarparken aşırı hareketlilik arka planda kalır. Yetişkinlerde DEHB belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:
1. Odaklanamama: Başkalarının konuşmasını dinlemekte güçlük çekme, ayrıntılarla ilgilenmeme, konuşmanın ortasında dalıp gitme.
2. Hiperaktivite: Çok çabuk sıkılma, aynı anda birden çok işi yapmaya çalışma, risk almaya meyilli olma, çok konuşma, tehlikeli araç kullanma ve çoğul ilişki yaşama gibi heyecan arayışı içerisinde olma.
3. Unutkanlık ve organize olamama: Bir işe başlamakta ve bitirmekte güçlük çekme, fatura ödemeyi unutma, geç kalma eğilimi, cüzdan, anahtarlık ve telefon gibi eşyaları sıklıkla kaybetme, zaman planlaması yapamama.
4. Huzursuzluk hissi ve dürtüsellik: Düşünmeden konuşma, alkol ve madde kullanımına meyilli olma, kaba davranma ve uygunsuz davranışlar sergileme eğilimi.
5. İlişki ve iş zorlukları: Çabuk sıkılma, motivasyonu sürdürme güçlüğü ve heyecan arayışı nedeniyle sık sık iş ve eş değiştirme isteği.
6. Aşırı odaklanma: İçinde bulunduğu ortamdan ya da kafasındaki karmaşadan kaçmak isteyen birey, sürdürdüğü eyleme aşırı odaklanarak adeta zamanı unutur ve sesleri duymaz.
7. Duygulanım zorlukları: Duygu dalgalanmaları ve çabuk sinirlenme, eleştiriye tahammülsüzlük, çabuk hayal kırıklığına uğrama.
Şunu da ekleyelim: Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite tanısının konması için belirtilerin arada bir ortaya çıkması yeterli değil. Belirtilerin pek çok ortamda ve sıklıkla yaşanıyor olması gerekli.
4. Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği Tedavisi Nasıldır?
Yetişkin dikkat eksikliği için öncelikli tedavi yöntemi, ilaç tedavisi. Nöropsikiyatrik bir bozukluk olan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun tedavisinde ilaç kullanımı önerilebilir. İlaç tedavisi uygulanırken kişinin tıbbi ve ruhsal belirtileri incelenerek kişiselleştirilmiş bir tedavi planı doğrultusunda hareket edilir. Yetişkinlerde DEHB tedavisi bu şekilde sağlanabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi ekseninde uygulanan psikoterapiler, yetişkin hiperaktivite ve dikkat eksikliğinin tedavisinde başvurulan bir diğer yöntem. Bu alanda uzman psikoterapistler tarafından uygulanan terapi ile kişinin işlevselliğini bozan düşünce örüntülerinin farkına varması amaçlanır. İlaç tedavisiyle eş zamanlı biçimde uygulanan Bilişsel Davranışçı Terapi sayesinde semptomlarda daha yüksek bir iyileşme oranı sağlanabilir. Daha derinlikli bir ruhsal çalışma ise psikanalitik terapi ile mümkündür.
5. Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği İçin Hangi Doktora Gidilmeli?
Yetişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğuyla ilişkili olabileceği düşünülen semptomlara ve sıkıntılara sahip bireylerin başvurması gereken tıbbi bölüm, psikiyatri. Psikiyatrik muayene, yetişkinlerde dikkat eksikliği testi ve gerekli tetkiklerin yapılmasının ardından Yetişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tanısı, psikiyatrist tarafından konur.
6. Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Yetişkinlerde dikkat eksikliği tedavisinin ne kadar süreceği, bireyin semptomlarının yoğunluğuna göre değişebilir. Semptomların daha az olduğu durumlarda tedavi bir yıl gibi bir sürede sonuçlanabilirken yoğun semptomlar yaşayan bireylerin tedavisi daha uzun sürebilir. Her bireyin ruhsallığı kendine özgü olduğundan, iyileşme süresi de farklılık gösterebilmektedir.
Uzman desteğinin yanında bireysel çaba ile yetişkinlerde dikkat eksikliği nasıl giderilir, sorusunun yanıtı için "Yetişkinlerde DEHB ile Başa Çıkmaya Yardımcı 6 İpucu" yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca "Nöroçeşitlilik Nedir?" adlı makalemize de göz atabilirsiniz.
Bu alanda uzman desteği almak için Salus uygulamasını indirebilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.