Hayatta zorlayıcı olayların her zaman sizin başınıza geldiğini mi düşünüyorsunuz?

Ne yaparsanız yapın, kontrolü sağlayamayacağınıza mı inanıyorsanız?

Eğer bu duyguları hissediyor veya hisseden birilerini tanıyorsanız kurban olma psikolojisiyle karşı karşıya kalmış olabilirsiniz. Gelin, dönem dönem herkesin yaşayabileceği kurban psikolojisi ve psikolojide kurban rolü nedir, ilişkileri nasıl etkiler ve bu durumu çözmek için neler yapılabilir inceleyelim.

Kurban Psikolojisi Nedir?

Kurban psikolojisi içinde olanlar her zaman hayatın kötü ilerlediğine inanırlar. Her olayı kişisel algılayabilen bu bireyler, hiçbir konuda kontrollerinin olmadığını ve olumsuzlukları tersine çeviremeyeceklerini düşünürler.

Kurban psikolojisinin temelinde üç inanç yer alır:

• Genelleme/ sonsuz hissi: Hep kötü şeyler yaşanıyor ve yaşanmaya devam edecek,
• Sorumluluk almama /suçlayıcılık: Yaşanan olumsuz olaylarda asıl suçlu başkaları,
• Çaresizlik: Mevcut durumları değiştirmek için çaba sarf etmeye gerek yok çünkü denense bile nasıl olsa başarısız olunacak.

Yaşamda meydana gelebilecek değişikliklere karşı dirençli davranmayla da kendini gösteren kurban psikolojisi, aile ilişkilerinden iş ortaklıklarına, sosyal arkadaşlıklardan duygusal birlikteliklere kadar tüm ilişki biçimlerini etkileyebilir.

İlişkilerde Kurban Psikolojisi

Kurban psikolojisinde olan birey, davranışlarıyla bunu iletişimde olduğu bireylere doğrudan yansıtabilir. İlişkilerde taraflardan birinin kurban olduğunu düşündüren tavırlar şunlardır:

• Suçlayıcılık: İlişki içinde yaşanabilecek problemlerde karşı tarafı suçlamak,
• Çaresizlik: Tüm sorunların partner tarafından çözülmesi gerektiğini düşünerek bir sorun olduğunda çaresizlik içinde beklemek,
• Pasif Saldırganlık: Kızgınlığı veya beklentinin karşılanmaması sonucu yaşanabilecek hayal kırıklığını iğneleme yaparak göstermek,
• Manipülasyon: Partnerini ve onun eylemlerini manipüle etmek için kurban rolünü kullanmak.
• Olumsuz Algı: İlişkinin çoğunlukla olumsuz taraflarına odaklanıp davranışları karamsar bir bakış açısıyla değerlendirmek,
• Yüksek Beklenti: Mağdur olduğu düşüncesiyle her zaman ilgi görmeyi ve partnerinin tüm ihtiyaçlarına yanıt vermesini beklemek,
• Sorumluluktan Kaçış: İlişki içinde bireysel sorumluluk almayı istememek ve ilişkiyi etkileyen sorunlar karşısında çözüm üretmemek,
• Onaylanma İhtiyacı: Sürekli olarak her olay ve durum karşısında partnerinden onay beklemek.

Kurtarıcı Rolü ve Kurban Psikolojisi İlişkisi

Hayatımızı paylaştığımız insanların yaşadığı sorunlara ortak olmak, problemlerini çözmeye çalışmak iyi hissetmemizi sağlayabilir. Siz de zor durumdaki bir bireye yardımcı olmaya çalışırken tüm olanaklarınızdan mevcut durumu iyileştirmek için yararlanmayı seçebilirsiniz. Ancak bu noktada önemli bir soru işareti oluşur. Ya karşınızdaki kişi sizden yardım istemezse?

Eğer sizden yardım talep etmeyen birinin problemlerini çözmek adına adım atıyorsanız kurtarıcı rolü üstleniyor olabilirsiniz. Kurtarıcı rolü üstlenen bireylerde rast gelinen davranışları şöyle sıralayabiliriz:

• Yalnızca birine yardım ederse kendini iyi hissedebilir.
• Hayat gayesinin başkalarına yardım etmek olduğunu düşünebilir.
• Mevcut enerjiyi sürekli başkaları için kullandığından kendini tükenmiş hissedebilir.

İlişkilerde de kurban psikolojisine giren bireyin partneri kurtarıcı rolünü üstlenebilir. Kurtarıcı rolü üstlenen kişi aynı zamanda yüksek empati duygusuna sahip olabilir. Bu bireyler, rahatlıkla empati yapabildiği için zorluk yaşayan insanları hayatlarına alarak onlara yardımcı olmak isterler. Bu noktada kurtarıcı rolü üstlenmek yerine karşınızdaki kişi sizden talep ettiği takdirde yardımcı olmalısınız. Böylelikle hem zihninizi hem enerjinizi daha kontrollü ve rahat şekilde yönetebilirsiniz.

Kurtarıcı rolü üstlenen veya kurban psikolojisinde olan bireylerin içinde bulundukları sorunlardan kurtulabilmeleri için en doğru çözüm bir uzmana yönlendirilmeleri, farklı alanlarda yetkin kişilerden destek almaları olabilir. Böylece benlikleriyle ve ilişkide oldukları diğer bireylerle daha sağlıklı iletişim kurabilirler.

Kurban Psikolojisinden Uzaklaşmak

Kurban psikolojisi belirtileri gösteren yakınlarınızın mevcut durumunu fark etmesi ve kendilerini daha iyi hissetmesine yardımcı olmak isterseniz şu yöntemleri deneyebilirsiniz:

• Geçmişte yaşadıkları travmatik durumlar varsa empati yaparak onları anlamaya çalışabilirsiniz.
• Etiketler mevcut durumla baş etmeyi zorlaştırabileceği için yardım edeceğiniz kişinin doğrudan kurban rolü psikolojisinde olduğunu ifade etmekten kaçınabilirsiniz.
• Manipüle etme ve sorumluluktan kaçınma gibi davranışlar sergilediklerinde onlara bunu fark ettirebilirsiniz.
• Onlara bu konuda hazırlanmış ve destekleyici öneriler sunan içeriğe sahip kaynakları tavsiye edebilirsiniz.
• Hislerini rahat bir şekilde anlatmalarını destekleyebilirsiniz.
• Kişisel sınırlarınızı koruyarak ikili ilişkilerinizi daha sağlıklı şekilde ilerletebilirsiniz.
• Mevcut durumu dönüştürmek için onlarla fikir alışverişi yaparak destek olabilirsiniz.
• Pek çok farklı noktayı düşünmelerini kolaylaştırmak adına sorular yöneltebilirsiniz.
• Duygularını anlama gayreti göstererek olumlu izlenim yaratabilirsiniz.

Tüm bunlar, yakın ilişkide olduğunuz bireylerin kendilerini daha iyi hissetmesine katkı sağlayacak öneriler olarak değerlendirilebilir. Bunun yanı sıra siz de kurban psikolojisinin belirtileriyle kendinizi özdeşleştirmiş olabilirsiniz. Böyle bir durumda geçmiş travmalarınızdan ayrılmaya çalışmak, durumu tersine çevirecek gücü bulmak, sahip olduklarınızın farkına varabilmek son derece önemli.

Bu yolda size veya bu psikolojide olan yakınlarınıza yardımcı olabilecek bir uzman ile görüşmek son derece iyi bir başlangıç olabilir. Bunun için Heltia uygulamasını indirerek bir psikolojik danışman ya da klinik psikolog ile eşleşebilir, online terapi alabilirsiniz.

Bu içeriği faydalı bulduysanız, “Flört Şiddetine Maruz Kalmak Bireyleri Nasıl Etkiler?” ve “Neofobi Nedir, Neden Olur?” başlıklı makaleleri de inceleyebilirsiniz.

Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.