Erken çocukluk döneminde görülen bazı davranış farklılıkları, gelişimsel birtakım problemlere işaret edebiliyor. Temel iletişim becerilerindeki eksikliklerle kendini belli eden Otizm Spektrum Bozukluğu da bu rahatsızlıklardan biri.
Gelin; Otizm Spektrum Bozukluğu'nun ne olduğuna, belirtilerine ve nedenlerine bir göz atalım.
Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?
Beyindeki bazı farklılıklardan dolayı bireylerin başkalarıyla sağlıklı iletişim kurmasını, davranışlarını ve öğrenme becerilerini etkileyen gelişimsel bozukluk/farklılıklara Otizm Spektrum Bozukluğu denir.
Otizm Spektrum Bozuklukları her çocukta farklı davranış biçimleriyle ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle ebeveynlerin çocuklarının hareketlerini iyi gözlemlemeleri ve olağan dışı davranışlar sezdikleri anda zaman kaybetmeden bir uzmana danışmaları gerekiyor.
Otizm Spektrum Bozukluğu Belirtileri
Otizm Spektrum Bozukluğu'na DSM-5 tanı kriterlerinden yola çıkılarak teşhis konulur. Bu noktada "Otizm Spektrum Bozukluğu özellikleri nedir, nasıl belirtiler gösterir?" diye merak ediyor olabilirsiniz.
Otizm Spektrum Bozukluğu tanı kriterlerini iki ana gruba ayırarak şöyle sıralayabiliriz:
Sosyal İletişimi Etkileyen Davranışlar:
- Göz temasından kaçınma veya teması çabuk kesme,
- Kendi ismine veya hitaplarla seslenmelere tepkisiz kalma,
- Arkadaş edinmede zorlanma,
- Konuşan insanlara karşı tepkisiz gibi görünme,
- Sosyal ortamlara uyum sağlamada sorun yaşama,
- Konuşmaları sürdürmede zorluk çekme,
- Şarkı söylemeye benzer bir tonda ya da robot gibi konuşma,
- Kendi duygularını ve bir başkasının hissettiklerini kavramada yetersiz kalma
Kısıtlayıcı ve Tekrarlayan Bazı Davranışlar:
- Rutinleri değiştirmede zorlanma,
- Hareketli cisimleri odaklanarak yoğun ilgiyle izleme,
- Parlak ışıklara, seslere karşı fazla duyarlılık gösterme veya tamamen kayıtsız kalma,
- El çırpma, dönme gibi hareketler sergileme,
- Belli konulara karşı aşırı duyarlı olma ve başkalarından da aynı ilgiyi bekleme,
- Sayılarla fazlaca alakadar olma
Otizm Spektrum Bozukluğu Türleri Nelerdir?
Bu rahatsızlığın sınıflandırılması yapılırken davranışlara yansıyan etkilerine göre bu sendrom farklı türlere ayrılır. Otizm Spektrum Bozukluğu yelpazesi oldukça geniş bir spektrum olmakla beraber en yaygın türleri şunlardır:
1. Kanner Sendromu
Çocukluk Otizmi olarak da bilinen Kanner Sendromu, özellikle 30 aydan küçük çocuklarda görülür. Diğer Otizm türlerinin aksine anlatılanları dikkatle dinliyormuş gibi görünen Kanner Sendromlularda sıklıkla şu belirtiler öne çıkar:
- Konuşmada güçlük çekme,
- Birine cevap verirken zorlanma,
- Duygusal bağlanma güçlüğü,
- Öğrenme güçlüğü,
- Görsel beceri ve hafıza gerektiren konularda yetersiz kalma,
- Bazı nesnelere karşı takıntılı davranış geliştirme.
Kanner Sendromu teşhisi oldukça zor konulan bir sendromdur, bunun nedeni 30 aydan küçük çocukların zaten yukarıdaki tutumları gösterebileceğindendir.
2. Rett Sendromu
Otizm Spektrum Bozukluğu çeşitlerinden biri Rett Sendromu, çoğunlukla kız çocuklarını etkiler. Bu bozukluk fiziksel bulguların da etkili olduğu bir bozukluktur. Görülen semptomlar ise şunlardır:
- Kas güçsüzlüğü,
- Anormal omurga eğriliği,
- Konuşma ve anlama güçlüğü,
- Solunum düzensizliği,
- Belli aralıklarla hareket tekrarı,
- Kafa yapısının belli oranda büyümesi.
3. Çocukluk Çağı Dezintegratif Bozukluğu (ÇDB)
Otizm'den daha geç dönemde ortaya çıkan Çocukluk Çağı Dezintegratif Bozukluğu'nda;
- Duygusal gelişimde problemler,
- Halüsinasyonlar,
- Mesane ve bağırsak kontrolünde zorlanma,
- Dil gelişimi yetersizliği,
- Oyun becerilerinde kayıplar görülebiliyor.
4. Başka Türlü Adlandırılamayan Yaygın Gelişimsel Bozukluk (PDD-NOS)
Otizm şüphesiyle yaklaşılan bir çocukta Otizm tanı kriterlerinin tamamı görülmeyebilir. Hafif düzeyde Otizm Spektrum Bozukluğu belirtileri izlendiğinde Başka Türlü Adlandırılamayan Yaygın Gelişimsel Bozukluk varlığı üzerinde durulabilir. Bu şüpheyi pekiştiren belirtiler ise şöyler:
- Sosyal beceriler geliştirmede zorlanma,
- Rutinlerin değişimine ayak uydurmada güçlük çekme,
- Tekrarlayan hareketler,
- İletişim problemleri.
- Basmakalıp davranışlar.
Bunların yanında, günümüzde artık kullanılmayan ancak adını duymuş olabileceğiniz bir Otizm Spektrum Bozukluğu klasmanı da Asperger Sendromudur.
Otizm Spektrum Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Genetik faktörler Otizm'e yol açabilen en güçlü nedenler arasında gösterilmekle beraber. Bunun yanı sıra;
- Gebelik sırasında anne adayının geçirdiği bazı enfeksiyonlar, az da olsa Otizm riskini olsa artırabiliyor.
- 45 yaş üzeri anne ve baba olanların çocuklarında bu gelişimsel rahatsızlıklar daha sık görülebiliyor.
Çevresel bazı nedenlerin (ekrana fazla maruz kalma, istismar öyküleri, yetersiz bakım vb.) Otizm riskini artırıp artırmadığı konusunda ise araştırmalar sürüyor.
Otizm Spektrum Bozukluğu Eğitimi
Otizm Spektrum Bozukluğunun kesin tedavisi olmamakla birlikte otizmli bireylerin sosyal becerilerini artırmaya yönelik birtakım terapi yöntemleri uygulanabilir. Özellikle erken teşhis durumunda kişiye özel terapiler ve eğitimler yardımıyla bazı belirtiler hafifletilebilir. Bunun yanı sıra otizmli çocukların özel eğitim gereksinimi olmayan yaşıtlarıyla birlikte katılabilecekleri Kaynaştırma Programı da bulunuyor. Kaynaştırma Programı kapsamında özel eğitim ihtiyacı duyan çocuklar, belirlenen bazı derslere ve çeşitli sosyal etkinliklere katılıp akranlarıyla zaman geçirebiliyorlar.
Otizm Spektrum Bozukluğu sadece teşhis alan her bireyi değil, ailelerini de etkiliyor. Ancak Otizmlilerin özellikle terapi desteğiyle yaşam konforu artırılıp sosyal ilişki kurma becerileri kuvvetlendirilebiliyor.
Sizin de Otizm Spektrum Bozukluğu tanısı alan bir yakınınız varsa Heltia uygulaması üzerinden bu alanda uzman danışmanlarla iletişime geçebilir, hem kendiniz hem yakınınız için profesyonel destek alabilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz, "Nöroçeşitlilik Nedir?" ve “Williams Sendromu Nedir?” adlı içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.