Yakınlarımızla bir problem yaşadığımızda sağlıklı iletişim kurmakta zorluk çekebiliriz. Ebeveynlerimiz, arkadaşlarımız, partnerimiz veya yakın ilişkide bulunduğumuz diğer kişilerin bizi hiç anlamadığını ya da kendimizi onlara anlatamadığımızı düşünebiliriz. Bu durumda da çeşitli duygular hissedebiliriz. Üzüntü, öfke, hayal kırıklığı, yalnızlık…

Bazen de bu duyguların birkaçını aynı anda hissedebiliriz. Anlaşılmadığımızı düşünmek ve beraberinde gelen yoğun duygular verdiğimiz tepkileri etkileyebilir ve bu da iletişimin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini zorlaştırabilir.

Örneğin:

Karşımızdaki kişinin bizi anlamadığını düşündüğümüzde kendimizi ona karşı yargılayıcı cümleler kullanırken bulabiliriz.

Karşımızdaki kişiye:

“Beni hiç anlamıyorsun.”

“Beni hiç dinlemiyorsun”

“Bu söylediklerin çok saçma”

“Yeter artık, anlaman için sana kaç defa söyleyeceğim” gibi ifadeler kullanıyor olabiliriz.

Bir başka örnek olarak da durum karşısında savunmaya geçtiğimiz senaryoya bakalım:

“Sen çok yanlış düşünüyorsun”

“Benden hemen özür dile”

“Ben haklıyım, sen haksızsın”

“Bu senin suçun”

“Sen böyle yapmasaydın, öyle olmayacaktı” gibi suçlayıcı ifadeler kullanıyor olabiliriz.

İşte böyle süreçlerde kullandığımız suçlayıcı ve yargılayıcı ifadeler iletişimimizi domine edebilir. Bu da asıl çözülmesini beklediğimiz problem üzerine odaklanmak yerine, zamanımızı ve eforumuzu kendimizi savunarak ve bir haklı veya haksız arayarak geçirmemize neden olabilir.

Peki, Sağlıklı Bir İletişim için Nasıl Bir Dil Kullanabiliriz?

İletişim kurarken kullandığımız dil kritik öneme sahiptir. Bu aşamadaki seçimlerimiz karşımızdaki ile kurduğumuz diyalogun sağlıklı mı yoksa sağlıksız mı geçeceğini belirler. Bu noktada iki dilden bahsedebiliriz: "Sen" dili ve "Ben" dili.

Sen Dili

Sen diliyle kurulan bir iletişim genellikle olumsuz yönde ilerler ve bu tür bir dil, çatışmaların çözümünü engelleyici bir nitelik taşır.

• Beni öfkelendiriyorsun.
• Yanlış şeyler söylüyorsun.
• Sözümü sürekli kesiyorsun.
• Çok dağınıksın.

Bu cümleler size de tanıdık geldi mi? İletişim sırasında bu ifadeleri kullandığınızda karşınızdaki kişi nasıl tepki veriyor? Bu ifadeler sizin için kullanıldığında siz nasıl hissediyorsunuz?

Örnek cümlelerde de görüldüğü gibi sen dili suçlayıcı ve yargılayıcı ifadeler içerir. Bu ifadeler karşımızdaki kişiyi incitebilir veya öfkelendirebilir. Doğal olarak, bu ifadeler kişiyi savunmaya geçirir.

Ben Dili

Ben dili, daha sağlıklı bir iletişimin kurulmasında ve çatışmaların çözümlenmesinde önemli bir rol oynar. Ben dili ile kurulan bir iletişimde amaç, kişinin kendi duygularını veya düşüncelerini suçlayıcı ve yargılayıcı ifadeler kullanmadan karşı tarafa aktarmaktır.

• Bu davranışların nedeniyle üzülüyorum.
• Söylediklerinin yanlış olduğunu düşünüyorum.
• Etrafı dağınık gördüğümde huzursuz hissediyorum.

Ben dili ile kendimizi duygu ve düşüncelerimizle ifade ettiğimizde, karşımızdaki kişi bizi daha iyi anlayabilir.  Bu dil suçlayıcı ifadeler içermediğinden karşımızdaki de durumu kişiselleştirmeden ve savunmaya geçmeden sizi daha iyi dinleyebilir. Bu da iletişimin odağını bir haklı ya da haksız aramaktan çıkararak çatışmanın çözülmesine katkı sağlayabilir. Bu sayede karşılıklı anlayış ve empati ile sağlıklı bir iletişim gerçekleşebilir.

Ben Dilini Alışkanlık Haline Getirmek için Neler Yapabiliriz?

Ben dili sağlıklı bir iletişim için çok önemli bir role sahip olsa da duygu ve düşüncelerimizi ifade ederek iletişim kurmak her zaman kolay olmayabilir. Alışık olduğumuz bir dili dönüştürmek zaman alabilir.  Kendinizi ben dili ile daha rahat ifade etmek istiyorsanız alıştırmalar yapmak fayda sağlayabilir.

Aşağıda sen dili ile kurulmuş cümlelerin ben diline dönüştürüldüğü örnekler bulabilirsiniz. Bu örnekleri her gün gözden geçirip yaşama dahil etmeye çalışmak iyi bir başlangıç olabilir. Ayrıca gün içerisinde sen yerine ben dili kullandığınızı fark ettiğiniz zamanlar için kendinizi ödüllendirmeyi de deneyebilirsiniz.

Örnek 1:

Sen Dili:

• “Hatalısın, beni üzüyorsun!”

Ben Dili:

• “Bu davranışının yanlış olduğunu düşünüyorum ve bu davranışın karşısında üzülüyorum.”

Örnek 2:

Sen Dili:

• “Çok kabasın, bana sen diye hitap edemezsin.”

Ben Dili

• Bana sen diye hitap edilmesi beni rahatsız ediyor, bana siz denmesini tercih ediyorum.

Örnek 3:

Sen Dili:

• “Eve sürekli geç geliyorsun, çok sorumsuzsun.”

Ben Dili:

• “Eve geç geldiğinde endişeleniyorum.”

Örnek 4:

Sen Dili:

• “İşleri zamanında bitirmedin, çok tembelsin.”

Ben Dili:

• “İşler zamanında yetişmediğinde çok endişeleniyorum.”

Bu makaledeki bilgileri faydalı bulduysanız “Ted Lasso Üzerinden: Kişilerarası İlişkiler ve Değişim” ve “Othello Sendromu Ne Demek?” yazılarımız da ilginizi çekebilir.

Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.